تاثیر نوروفیدبک بر کودکان بیش فعال چیست؟
اختلال کمتوجهی – بیشفعالی (ADHD) یک اختلال رفتاری رشدی است. معمولاً فردی که اختلال بیش فعالی دارد، توانایی دقت و تمرکز بر روی یک موضوع را نداشته، یادگیری در او کند است و فرد از فعالیت بدنی غیرمعمول و بسیار بالایی برخوردار است. این اختلال با فقدان توجه، فعّالیت بیشازحد، رفتارهای تکانشی یا ترکیبی از این موارد همراه است. هر فردی با شک ADHD باید به دقت تحت نظر یک پزشک معاینه گردد. بسیاری از این افراد، یک یا چند اختلال رفتاری دیگر نیز دارند. همچنین ممکن است یک مشکل روانی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته باشند.
ADHD شایعترین اختلال رفتاری در سنین کودکی و بلوغ است که نوروتراپی و به ویژه نوروفیدبک و tDCS میتواند در درمان این اختلال موثر باشد.
بیش فعالی کودکان چگونه است؟ کودکان بیش فعال چه ویژگی هایی دارند؟
بیش فعالی اختلالی شایع است که ۸ تا ۱۰ درصد کودکان را مبتلا میکند. بیش فعالی کودکان از سالهای اولیه رشد، یعنی قبل از ورود به مدرسه شروع میشود. افراد مبتلا به بیش فعالی، علائم مختلفی نشان میدهند و به نظر میرسد اغلب پریشان هستند و در انجام فعالیتها دچار بینظمی شده و وظایفشان را با بیدقتی و بدون تفکر انجام میدهند. به راحتی حواس آنها پرت میشود و نمیتوانند توجه خود را متمرکز کنند. افراد مبتلا به این اختلال توانایی توجه دقیق به جزئیات را ندارند یا در انجام تکالیف مدرسه، از روی بیاحتیاطی مرتکب اشتباه میشوند. اغلب در انجام فعالیتها دچار بینظمی شده و وظایفشان را با بیدقتی و بدون تفکر کافی انجام میدهند. این اختلال عامل بسیاری از مشکلات و معضلات دوران کودکی برای خود کودک و دیگران می باشد.
الگوی مغزی کودکان بیش فعال چگونه است؟
اختلالات مختلف روانی ناشی از کارکرد نامناسب مغز و در نتیجه تولید الگوی ناصحیح مغزی است. اصولاً وقتی که مغز کار و فعالیت میکند و یا محاسبه میکند، نسبت امواج تتا به بتا باید کاهش پیدا کند، ولی در کودکان بیش فعال، نسبت امواج تتا به بتا، عوض کاهش، افزایش نشان میدهد. این موضوع نشانگر این است که کودک هرچقدر تلاش میکند که تمرکز کند و کاری مانند محاسبه را انجام دهد، مغز عوض فعال شدن، بیشتر آهستهتر میشود و نتیجه عکس میگیرد. درکودکان مبتلا به بیش فعالی، مغز الگوهای رفتاری خاصی را به ویژه در لب پیشانی نشان میدهد. این قسمت از مغز با شخصیت، رفتار و یادگیری در ارتباط است. نوروفیدبک میتواند افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی را در تنظیم فعالیت امواج مغزی یاری دهد و از این طریق مشکلات تکانشگری و بیتوجهی آنان را بهبود بخشد.
در این کودکان سرعت مغز آنقدر زیاد است که نشستن یا گوش دادن برای کودک غیر ممکن میشود. در حقیقت از آنجایی که کودکان مبتلا به بیش فعالی و نقص در توجه اغلب با هوش هستند، مفاهیم را به سرعت درک میکنند. سرعت بالای مغز ممکن است باعث شود قبل از ارائه همه دستورالعملها کودک به جلو حرکت کند و این امر باعث میشود وی به برخی جزئیات توجه نکند.
نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک از جمله روشهای روان شناختی آموزش و درمانگری است. به طوریکه در یک فرایند شرطیسازی، فرد میتواند یاد بگیرد تا فعالیتهای الکتریکی مغزش را تغییر دهد. نوروفیدبک در اصل نوعی بیوفیدبک است که با استفاده از ثبت امواج الکتریکی مغز و دادن بازخورد به فرد تلاش میکند که نوعی خود تنظیمی را به فرد آموزش دهد.
بیوفیدبک به مغز کمک میکند تا یاد بگیرد که چطور خودش را تنظیم و نواقص عملکردی خود را برطرف نماید و هیچ گونه دستکاری یا مداخله ماده خارجی وجود ندارد و مغز هیچ نوع تحریک الکتریکی را دریافت نمیکند که عوارض جانبی داشته باشد یا وابستگی ایجاد کند.
نوروفیدبک از اصلیترین روشهای نوروتراپی است که میتواند طیف گستردهای از اختلالات همچون بیش فعالی، اضطراب، شب ادراری کودکان، افسردگی، ناتوانی در یادگیری، نقص در توجه و تمرکز و … را در سنین مختلف درمان کند.
درباره نوروفیدبک بیشتر بدانید
روش کار نوروفیدبک برای درمان کودکان بیش فعال چگونه است؟
دستگاه نوروفیدبک یک سیستم درمانی جامع است که مستقیماً با مغز کار میکند. این دستگاه وسیلهای است که امواج خام مغزی را دریافت کرده و از طریق الکترود یا حسگرهایی که بر روی سر قرار میگیرند، این امواج را به فرکانسهای مختلف تجزیه میکند. این فرکانسها موج های مغزی دلتا، تتا، آلفا و بتا هستند.
روش کار نوروفیدبک به این صورت است که امواج مغزی را گرفته و آنها را تبدیل به نوعی بازی ویدیویی میکند. در این حالت روی صفحه کامپیوتر دو نمودار ستونی دیده میشود که یکی بیانگر فعالیت موج مغزی ناکارآمد و دیگری نیز بیانگر موج مغزی کارآمد است.
حین انجام این نوع درمان، زمانی که فعالیت نامناسب امواج مغزی به میزان جزئی کاهش نشان داد، در مقابل، فعالیت مناسب امواج، افزایش جزئی نشان داده و صدایی شنیده میشود که یک فیدبک محسوب میشود. در واقع هدف اصلی از این درمان شرطی سازی امواج مغزی است و این در حالی است که الگوی امواج مغزی هر فرد حالات مختلفی را نشان میدهد. کارکرد مناسب یا نامناسب مغز است که موجب طبیعی یا غیرطبیعی بودن تولید امواج میشود.
علت اثربخشی نوروفیدبک برای کودکان بیش فعال چیست؟
اثربخشی نوروفیدبک برای کودکان این است که این روش برای کودکان جذاب است و شبیه بازیهای کامپیوتری به نظر میرسد در این بازیها به جای کنترل بازی با موس کودک با مغز خود بازی را انجام میدهد. به نظر میرسد کودکان از آموزش مغز لذت میبرند و به همین دلیل ادامه درمان برای آنها راحتتر میشود. نوروفیدبک یک روش درمانی جدید و موثر است که بدون نیاز به دارو انجام میشود یا نیاز به دارو را کم میکند.
درمان بیش فعالی کودکان به وسیله نوروفیدبک تا چه مدت ماندگار است؟
در طول نوروفیدبک کودکان بیش فعال یاد خواهند گرفت که چگونه الگوی امواج مغزی خود را تغییر دهند و آن را کنترل کنند. بیش از 85 درصد کودکان مبتلا به بیش فعالی، افزایش تمرکز و کاهش تکانشگری را یاد میگیرند. این افراد با ٱموزش نوروفیدبک میتوانند بر یک مبنای منسجم، رفتار خود را مدیریت کنند. این نوع یادگیری زمان میبرد و به همین دلیل مراجعین باید در تمام جلساتی که تعیین میشود، شرکت کنند. اگر روند درمان را نیمه تمام رها کنند، اثر نوروفیدبک ماندگار نخواهد بود. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که نوروفیدبک میتواند افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی را در تنظیم فعالیت امواج مغزشان یاری دهد.
تغییرات حاصل از نوروفیدبک برای درمان کودکان بیش فعال چه زمانی مشاهده میگردد؟
با توجه به آن که نوروفیدبک یک فرآیند یادگیری است لذا نباید در چند جلسه اول منتظر تغییرات شد. به طور معمول، اولین تغییرات از جلسه دهم تا پانزدهم خود را نشان میدهند. در صورتی که این تغییرات مشاهده نگردند، معمولاً روند درمان اصلاح و در در موارد مقاوم استفاده از نوروفیدبک قطع میشود.
آیا درمان کودکان بیش فعال با نوروفیدبک قطعی است؟
تقریباً در مورد هیچ بیماری نمی توان قول درمان قطعی را داد. نتیجه مناسب گرفتن از درمان به شرایط گوناگونی بستگی دارد مانند: نوع و شدت بیماری، زمان اقدام به درمان، میزان همکاری فرد و خانواده او با تیم درمانی، رعایت تمام نکات مربوط به درمان از جانب فرد و درمانگر، انگیزه فرد برای پیگیری درمان و حضور مرتب در جلسات و تبحر درمانگر در استفاده از دستورالعمل های درمانی مناسب، از اصلیترین عوامل موثر بر نتیجه این روش هستند.
نوروفیدبک در چه صورت تاثیر بهتری بر روند درمان کودکان بیش فعال دارد؟
نوروفیدبک در واقع نوعی یادگیری است و مغز یاد میگیرد که چطور به تنظیم خود پرداخته و نقایص عملکردی خود را برطرف کند. مانند هر درمانی کامل کردن دوره درمان با نوروفیدبک بسیار مهم است و ناقص گذاشتن درمان، سبب عود علایم میگردد. البته برای داشتن یک درمان کامل، علاوه بر رعایت کردن ترتیب جلسات و کامل کردن آنها، همکاری خانواده و عمل به کلیه راهنمایی ها و دستورات درمانگر ضروری است.
شرکت در دوره های آموزش والدین و بکارگیری تکنیکهای آموزشی، حضور به موقع و منظم در جلسات آموزش و نوروفیدبک و از همه مهمتر داشتن صبر و حوصله تا پایان دوره درمانی، تاثیر فوق العاده ای بر روند بهبود کودکان بیش فعال دارد.
تعداد و مدت زمان جلسات نوروفیدبک
مدت زمان هر جلسه در حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است که در طی آن میتوان از دستور العملهای درمانی متفاوت استفاده کرد. جلسات سه روز در هفته (یک روز در میان) و به مدت 60 جلسه (به طور متوسط در مورد کودکان بیش فعال و بی توجه و کودکان مبتلا به اختلال یادگیری) ادامه می یابد.
این تعداد جلسات متغیر است و بستگی به حضور منظم و به موقع در جلسات، شدت مشکلات کودک، همکاری کامل با تیم درمان و انجام تکالیف مختلف در خانه دارد.
مزایای نوروفیدبک در درمان کودکان بیش فعال، نسبت به دیگر روشها چیست؟
در روش روان درمانی، تشخیص نوع بیماری تنها با مصاحبه شکل میگیرد و ارزیابی مغز نقش چندانی در سیستم درمانی ندارد. روان درمانی مستلزم این است که بیمار، تکالیف محول شده از سوی درمانگر را به درستی انجام دهد، در حالیکه اکثر مواقع، بیمار انگیزه کافی را نداشته و به درمان دارویی رو میآورد و از آنجایی که درمان دارویی هم عوارض خود را دارد، میتوان نوروفیدبک را ابزاری در جهت رفع نقص این دو نوع درمان معرفی کرد. به علاوه کودکانی که مبتلا به نوع شدید بیش فعالی هستند، دارو ها، درمان موثری برای آنها نخواهد بود و یا زیاد تحت تاثیر مداخلات رفتاری قرار نمیگیرند.
بر خلاف داروها، نوروفیدبک به آموزش مغز میپردازد و باعث بهبود قابل توجهی در علائم بیش فعالی میشود. با استفاده از نوروفیدبک کودکان مبتلا به بیش فعالی یاد میگیرند رفتارها، توجه و تمرکز خود را کنترل کنند. زیرا در نوروفیدبک، مغز، الگوهای سالمتری را یاد میگیرد.