اختلال نقص توجه یا بیش فعالی که تحت عنوان اختلال ADHD نیز شناخته می‌شود، یکی از اختلالات روان در بین کودکان است که می‌تواند تاثیرات منفی زیادی روی زندگی کودک شما داشته باشد.
کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی، در تمرکز کردن و توجه کردن دچار مشکل می‌شود؛ همچنین این دسته از کودکان، انرژی زیادی نسبت به سایر هم‌سن و سالان خود دارند و دوست دارند که یکسره در حال جنب‌وجوش باشند؛ از همین رو، یک جا نشستن و تمرکز کردن برای آن‌ها بسیار سخت می‌شود.
کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی، علارغم هوش و استعداد بالایی که دارند، در مدرسه عملکرد خوبی از خود نشان نمی‌دهند. این موضوع به این دلیل است که این کودک در تمرکز و توجه دچار مشکل هستند و نمی‌توانند همچون سایر کودکان، سر کلاس بنشینند یا تکالیف خود را به‌درستی و با دقت انجام دهند.
علاوه بر این، اختلال بیش فعالی می‌تواند روی نحوه ارتباط فرزند شما با دوستان خود و دیگران نیز تاثیر بگذارد و به دلیل انرژی زیاد و همچنین تفاوت در رفتاری که دارد، از طرف سایر کودکان طرد شود. همین موضوع باعث گوشه‌گیری و تنهایی فرزند شما می‌شوند که خود زمینه‌ساز بسیاری دیگر از اختلالات روان مثل افسردگی می‌شود.
از همین رو بسیار مهم است که علائم اختلال بیش فعالی در کودکان را به‌خوبی بشناسید و در صورت مشاهده این نشانه‌ها در کودک خود، خیلی سریع برای تشخیص قطعی و شروع درمان به مشاور و روانشناس کودک مراجعه کنید.
مغز کودکان دچار اختلال بیش فعالی، عملکرد متفاوتی نسبت به سایر کودکان دارد. فعالیت امواج در برخی از قسمت‌های مغز این دسته از کودکان بیشتر از حد نرمال است؛ همین موضوع تمرکز کردن و توجه کردن را برای کودک دشوار می‌کند. همچنین ارتباط بخش‌های مختلف مغز با یکدیگر به‌خوبی رخ نمی‌دهد که باعث بروز مشکلات دیگری برای کودکان بیش فعال می‌شود.
اختلال بیش فعالی به‌راحتی قابل درمان است. این روزها، روش‌های درمانی متفاوتی برای درمان و کنترل اختلال بیش فعالی کودک وجود دارد که شما می‌توانید به کمک آن، خیلی سریع و راحت این اختلال را درمان کنید و از اثرات سو آن روی زندگی فرزند خود جلوگیری کنید. نوروفیدبک یکی از بهترین روش‌های درمان اختلال بیش فعالی کودکان است که تاثیرات مثبتی نیز روی این بیماری دارد. در این روش، سعی می‌کنیم تا با امواج بازخوردی (فیدبک)، مغز را دوباره آموزش دهیم تا بتواند امواج خود را دوباره تنظیم کند و به صورت نرمال دربیاورد.
اولین اقدامی که برای تشخیص و شروع روند درمان اختلال بیش فعالی کودک باید انجام دهیم، تهیه یک نقشه مغزی (QEEG) دقیق از کودک است. نقشه مغزی یا QEEG یک نقشه از مغز کودک است که در آن فعالیت امواج مختلف در قسمت‌های مختلف سر نمایش داده می‌شود و نوروتراپیست به کمک این نقشه می‌تواند متوجه شود که فعالیت کدام قسمت‌های مغز به صورت نرمال نیست.
اما پرسشی که در این بین مطرح می‌شود این است که نقشه مغزی کودک بیش فعال چگونه است و نوروتراپیست و متخصص مغز و اعصاب، چگونه با کمک نقشه مغزی می‌تواند به اختلال بیش فعالی کودک پی ببرد. این سوالی است که در ادامه این نوشته قرار است به آن پاسخ دهیم.
در این نوشته از کلینیک نوروتراپی دارینه، بهترین مرکز نوروتراپی تهران، قصد داریم پس از توضیحی خلاصه درباره بیش فعالی کودک و علائم آن، به سراغ بررسی نقشه مغزی کودک بیش فعال برویم و در نهایت روش درمان نوروفیدک برای درمان بیش فعالی کودکان را مورد بررسی قرار دهیم. اگر کودک شما هم دچار اختلال بیش فعالی است و قصد دارید گرفتن نقشه مغزی و همچنین درمان نوروفیدبک را برای او شروع کنید، توصیه می‌کنیم که در ادامه این نوشته با ما همراه باشید تا درباره نقشه مغزی کودک بیش فعال و همچنین درمان بیش فعالی، اطلاعات مفیدی کسب کنید.
نوروفیدبک یکی از بهترین روش های درمان اختلال بیش فعالی در کودکان است و هیچگونه عوارضی برای کودک شما به همراه نخواهد داشت. برای شروع این درمان و تشخیص اختلال بیش فعالی کودک، لازم است که ابتدا یک نقشه مغزی دقیق از سر کودک تهیه شود تا فعالیت امواج مغزی کودک مشخصص گردد. کلینیک نوروتراپی دارینه، بهترین مرکز نوروتراپی در تهران، امکان تهیه نقشه مغزی با استفاده از جدید‌ترین و پیشرفته‌ترین ابزار را برای شما عزیزان فراهم کرده است. همچنین پس از تهیه نقشه مغزی، می‌توانید درمان نوروفیدبک را در همین مرکز ادامه دهید. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره نقشه مغزی و رزرو وقت برای تهیه نقشه مغزی از طریق لینک زیر اقدام کنید.
اختلال بیش فعالی کودک چیست؟
اختلال بیش فعالی کودکان، یک اختلال نورولوژیک است که در همان سنین کودکی خود را نشان می‌دهد. در اختلال بیش فعالی، فعالیت برخی از قسمت‌های مغز بیشتر از حد نرمال است؛ همچنین ارتباط بین قسمت‌های مختلف مغز به‌خوبی رخ نمی‌دهد. همین موضوع باعث می‌شود که کودک دچار مشکل در توجه و تمرکز شود و نتواند برای مدت زمان طولانی یک جا بنشیند و توجه خود را جلب موضوعی خاص کنید.
اختلال بیش فعالی می‌تواند باعث بروز مشکلات مختلف برای کودک شود. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که اختلال بیش فعالی برای کودک ایجاد می‌کند، مشکل در تمرکز کردن است. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی، در توجه و تمرکز دچار مشکل می‌شوند؛ همین موضوع باعث می‌شود که این کودکان عملکرد مناسبی در مدرسه از خود نشان ندهند. معمولا اغلب پدرها و مادرها در همان سنین اولیه ورود کودک به مدرسه متوجه این اختلال در فرزندشان می‌شوند.
اختلال نقص توجه و بیش فعالی در بزرگسالان، یکی از انواع اختلالات روانی عصبی است که با سه ویژگی اصلی یعنی نارسایی توجه، بیش فعالی و تکانشگری توصیف می‌شود. این اختلال در دو حالت بروز می‌کند. یک نوع این اختلال نوع درمان نشده است که از دوران کودکی به بزرگسالی فرد کشیده می‌شود، یعنی فرد قبلا مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی کودکی بوده است.
علائم اختلال بیش فعالی در کودکان
با توجه به اینکه اختلال بیش فعالی انواع مختلفی دارد، علائم آن نیز می‌تواند در کودکان مختلف، متفاوت باشد. از جمله علائم اختلال بیش فعالی عبارتند از:
- حواس‌پرتی
- بازه زمانی توجه کوتاه
- مشکل در تمرکز
- مشکل در انجام دستورات؛ به خصوص دستورات چند مرحله‌ای
- مشکل در شروع تکالیف و اتمام آن
- توجه نکردن به جزئیات
- فراموشکاری
- ضعف در مدیریت زمان
- ضعیف بودن در مهارت‌های تحصیلی
- قطع کردن صحبت دیگران
- مشکل در رعایت نوبت
- انجام رفتارهای پرخطر
- ایجاد مزاحمت فیزیکی برای دیگران از طریق لمس کردن یا نقض حریم شخصی
- مشکل در آرام نشستن روی صندلی
- بی‌قراری و تکان دست‌ها
- صحبت بیش از حد
- مشکل در انجام فعالیت‌ها و بازی‌های آرام و بی‌صدا
- علاقه به تنوع در فعالیت‌ها و از شاخه‌ای به شاخه دیگر پریدن
- جنب‌وجوش زیاد مثل دویدن، بالا و پایین کردن پله‌ها و …
چگونه می‌توان اختلال بیش فعالی را تشخیص داد؟
یکی از سوالات متداول اغلب پدرها و مادرها که آن‌ها را بسیار نگران کرده است، این است که چگونه می‌توان اختلال بیش فعالی کودک را تشخیص داد تا بتوان هرچه سریع‌تر درمان را شروع کرد. باید گفت که تشخیص اولیه اختلال بیش فعالی، با مشاهده علائمی که در بالا آن‌ها را معرفی کردیم؛ امکان‌پذیر است؛ اما توجه داشته باشید که این تنها یک تشخیص اولیه است و برای تشخیص بهتر و دقیق‌تر لازم است که به یک روانشناس کودک مراجعه کنید.
اگر کودک شما حداقل ۵ مورد از علائم بالا را به صورت طولانی مدت داشته باشد، احتمالا دچار اختلال بیش فعالی است و بهتر است که هرچه سریع‌تر به یک روانشناس کودک مراجعه کنید. روانشناس کودک با کمک تست‌های بالینی و همچنین صحبت و گفتگو با فرزند شما و مشاهده حالت‌ها و رفتارهای او می‌تواند به وجود اختلال بیش فعالی در کودک پی ببرد؛ با این حال، برای تشخیص نهایی و قطعی، روانشناس کودک شما را به یک نوروتراپیست ارجاع می‌دهد.
نوروتراپیست از سر کودک شما نقشه مغزی تهیه می‌کند. تنها با کمک نقشه مغزی است که می‌توانید به طور قطعی به اختلال بیش فعالی کودک پی ببرید. همچنین نقشه مغزی شدت این اختلال را نیز به دقت بیان می‌کند و نوروتراپیست می‌تواند با کمک آن، برنامه درمانی دقیقی برای فرزند شما تدوین کند.
نقشه مغزی یا QEEG، یکی از ابزارهای بسیار جدید برای بررسی عملکرد مغز است. به کمک این نقشه می‌توانیم فعالیت الکتریکی قسمت‌های مختلف مغز را اندازه‌گیری کنیم و بر اساس آن درباره نحوه عملکرد مغز تصمیم‌گیری کنیم.
نقشه مغزی کمک بسیار زیادی به تشخیص دقیق‌تر انواع اختلالات روان و مشکلات روحی و روانی می‌کند. به کمک این نقشه می‌توانیم متوجه شویم که کدام قسمت از مغز فعالیت کمتر یا بیش‌تری دارد و با توجه به آن و مقایسه وضعیت امواج مغزی فرد با جمعیت نرمال همان سن و همان جنس، پی به نحوه کارکرد مغز ببریم. همچنین در درمان نوروفیدبک با مقایسه نقشه مغزی در مراحل مختلف درمان می‌توانیم روند درمان و اثرگذاری نوروتراپی را بررسی کنیم.
نقشه مغزی کودک بیش فعال چگونه است؟
ممکن است این سوال برای شما پیش آید که نوروتراپیست چگونه می‌تواند با کمک نقشه مغزی، پی به اختلال بیش فعالی کودک ببرد. پیش از آن که به این سوال پاسخ دهیم، لازم است که شما با ساختار نقشه مغزی آشنا شوید.
برای تهیه نقشه مغزی، الکترودهای مختلفی را روی قسمت‌های مختلف سر کودک قرار می‌دهیم. این الکترودها، قابلیت تشخیص و اندازه‌گیری فعالیت‌های الکتریکی مغز، یعنی همان امواج مغزی، را دارند و با کمک نرم‌افزارهای مخصوص، آن را به صورت یک تصویر سه بعدی دقیق نمایش می‌دهد.
پس از آن که امواج مغزی در قسمت‌های مختلف سر اندازه‌گیری شد، به یک کامپیوتر فرستاده می‌شود تا با کمک الگوریتم مشخص و همچنین مقایسه با پایگاه داده‌ای متشکل از نمونه‌های مختلف از جنسیت و گروه سنی مختلف، امواج مغزی را در سطح مغز بررسی کند و نقشه مغزی نهایی را به تحویل دهد.
نقشه مغزی شامل یک تصویر سه بعدی از سر است که فعالیت امواج مختلف مغز در قسمت‌های مختلف سر را به صورت رنگی نمایش می‌دهد. اگر قسمتی از سر به رنگ سبز باشد، به این معنی است که فعالیت امواج مغزی در این قسمت به صورت نرمال بوده و مشکلی ندارد؛ اما اگر قسمتی از نقشه مغزی به رنگ قرمز باشد به معنی فعالیت بیشتر امواج در آن قسمت و اگر قسمتی از سر آبی باشد، به معنی فعالیت کمتر امواج در آن قسمت سر می‌باشد. نوروتراپیست با تفسیر این نقشه و مقایسه آن با حالت نرمال می‌تواند به وجود انواع اختلالات روان پی ببرد.
در مورد اختلال بیش فعالی باید گفت که فعالیت موج تتا، در قسمت جلوی پیشانی بیشتر از حد نرمال است؛ یعنی اگر نقشه مغزی که موج تتا را نمایش می‌دهد، در قسمت جلوی پیشانی به رنگ قرمز دربیاید، نشان‌دهند اختلال بیش فعالی است.
درمان بیش فعالی
همانطور که به آن اشاره کردیم، بیش فعالی می‌تواند آثار منفی روی زندگی فرزند شما داشته باشد؛ پس بهتر است که در صورت تشخیص این اختلال در کودک، هرچه سریع‌تر درمان بیش فعالی را آغاز کنید تا آثار سو آن روی زندگی فرزندتان کاهش یابد. خوشبختانه این روزها روش‌های درمانی مختلفی برای درمان اختلال ADHD وجود دارد که می‌تواند به درمان سریع این اختلال کمک کند. در ادامه برخی از مهم‌ترین و رایج‌ترین روش‌های درمان اختلال بیش فعالی را بررسی می‌کنیم:
روان درمانی و مراجعه به روانشناس کودک
همانطور که پیش از این نیز به آن اشاره کردیم، اولین و مهم‌ترین قدمی که برای درمان اختلال بیش فعالی کودک خود باید بردارید، مراجعه به یک روانشناس کودک است. روانشناس می‌تواند با کمک تست‌های مختلف و همچنین صحبت با کودک شما و به‌کارگیری شیوه‌های درمانی مثل بازی درمانی و موسیقی درمانی، به درمان اختلال بیش فعالی کودک و همچنین آموزش برخی مهارت‌ها و تکنیک‌ها برای کنترل اختلال بیش فعالی کودک کمک کند.
دارو درمانی
برخی از داروهای شیمیایی نیز می‌تواند به کنترل اختلال بیش فعالی کودک کمک کند. همانطور که گفتیم، اختلال بیش فعالی به دلیل فعالیت زیاد موج تتا در قسمت جلوی پیشانی رخ می‌دهد. برخی از داروها وجود دارند که با تغییرات شیمیایی که در مغز ایجاد می‌کنند، می‌توانند این اختلال را کنترل کنند. البته باید توجه داشته باشید که دارو درمانی حتما باید زیر نظر یک روانپزشک متخصص و با نظر روانشناس کودک رخ دهد؛ پس تحت هیچ شرایطی شروع به مصرف خودسرانه داروهای مختلف برای فرزندتان نکنید. همچنین به هیچ عنوان دارو درمانی را جز زیر نظر پزشک قطع نکنید؛ زیرا آثار سو آن می‌تواند خطرناک باشد.
نوروفیدبک
یکی از جدید‌ترین و بهترین روش‌های درمان اختلال بیش فعالی کودکان که هیچگونه عوارضی برای کودک به همراه ندارد، درمان نوروفیدبک است. در این روش ما سعی داریم تا به کمک خود مغز، آن را دوباره آموزش دهیم تا بتواند امواج خود را به صورت نرمال دربیاورد.
نوروفیدبک یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان نوروتراپی است که این روزها به درمان و کنترل بسیاری از اختلالات روان مثل بیش فعالی، اضطراب، شب ادراری، افسردگی، اختلال یادگیری، نقص توجه و … کمک می‌کند. اگر بخواهیم نوروفیدبک را خیلی ساده تعریف کنیم، می‌توانیم بگوییم که نورفیدبک یعنی آموزش دادن مغز توسط خود مغز. در روش نوروفیدبک، ما به دنبال بهبود و اصلاح عملکرد مغز هستیم. در این روش که به کمک دستگاه نوروفیدبک انجام می‌شود، مغز به وسیله فعالیت‌های خود و فیدبکی که در طی جلسات نوروفیدبک دریافت می‌کند، می‌آموزد که چگونه عملکرد بهتری داشته باشد.
نوروفیدبک چگونه به درمان اختلال بیش فعالی کودک کمک می‌کند؟
برای درمان نوروفیدبک، لازم است که الکترودهایی روی سر فرزند شما نصبت شود. این الکترودها می‌توانند میزان فعالیت امواج مغزی مختلف را اندازه‌گیری کنند. سپس این اطلاعات به دست آمده در لحظه به یک کامپیوتر انتقال داده می‌شود و با کمک نرم‌افزار نوروفیدبک، تحلیل می‌شوند و فیدبک یا بازخورد مناسب آن به صورت یک بازی کامپیوتری، ویدیو یا موسیقی به فرد نمایاش داده خواهد شد. فرد باید سعی کند که بازی کامپیوتری را بدون استفاده از دست و تنها با کمک تنظیم امواج مغزی خود هدایت کند. هر مرحله از بازی که می‌گذرد و فرد آن را درست انجام می‌دهد، پاداش می‌گیرد و از این طریق و با کمک شرطی‌سازی، به مرور امواج مغزی به صورت نرمال تنظیم می‌شود.
