عوارض نوروفیدبک؛ آیا نوروفیدبک عوارض جانبی دارد؟
افراد وقتی می‌خواهند درمانی را شروع کنند، قطعا نگران عوارض جانبی آن هستند. عوارض جانبی نوروفیدبک هم یکی از دغدغه‌های افرادی است که می‌خواهند این دوره درمانی را شروع کنند، یا هم اکنون شروع کرده‌اند. بعضی از درمان‌ها عوارض جانبی جبران ناپذیر و یا غیر قابل تحملی دارند و این نگرانی را برای شروع یک درمان تشدید می‌کند. شروع هر روش درمانی در ابتدا شاید برای افراد دشوار باشد و هر اتفاق ناخوشایندی را به موضوع روش درمانی ربط دهند؛ اما در واقع کسانیکه از نوروفیدبک برای درمان خود استفاده می‌کنند با عوارض جانبی جدی و طولانی مدت روبرو نخواهند شد. هر روش درمانی بسته به میزان و کیفیت دخالتی که در بدن افراد دارد، میزانی از عوارض جانبی را به همراه خواهد داشت. نکته‌‌ای که مهم است توجه به این موضوع است که هرچه روش‌های درمانی تهاجمی‌تر باشند و میزان دخالت آنها در عملکرد طبیعی بدن بیشتر باشد، عوارض جانبی بیشتری را در برخواهند داشت. درمان‌هایی که دارای عوارض جانبی خطرناکی هستند، اغلب درمان‌های تهاجمی هستند یعنی دخالت‌های زیستی در بدن افراد ایجاد می‌کنند. در روش نوروفیدبک عملا هیچگونه دخالت فیزیکی و شیمیایی در فرایند درمانی افراد اعمال نمی‌شود. همین عامل سبب شده است که عوارض جانبی این روش به حداقل ممکن برسد. نوروفیدبک از روش شکل‌دهی رفتار و تقویت‌دهی استفاده می‌کند که این روش اصلا عوارض خاصی در‌برندارد و مانند بازی‌های کامپیوتری است که افراد با آن آشنا هستند؛ با این تفاوت که نوروفیدبک با هدف شکل دهی رفتار و توجه و تمرکز انجام می‌شود. عوارض جانبی نوروفیدبک بسیار کم است و در صورت بروز احتمالی، می‌توان این عوارض ایجاد شده را کنترل و حذف کرد. در مطالعات صورت گرفته در ۳۰ سال گذشته بر روی عوارض جانبی این روش درمانی، هیچ عوارض جانبی جدی برای آن اثبات نشده است که در مقایسه با روش‌های درمانی مشابه، مانند دارو درمانی که عوارض جانبی بسیاری دارند، بسیار موثرتر است. البته این عوارض، بازخوردی است که درمانگر از نحوه واکنش مغز افراد می‌گیرد و از آن برای درمان‌های بعدی استفاده می‌کند. عوارض جانبی نوروفیدبک بسته به هر فرد،کیفیت آموزش، محل درمان، امواج مغزی و شرایط عصبی خود بیمار، کم یا زیاد می‌شود. یعنی ممکن است یک فردی عوارض شدیدی را در اثر درمان نوروفیدبک تجربه کند و شخص دیگری هیچ عوارضی نداشته باشد.
نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک یک روش درمانی کاملا ایمن و بی‌خطر به حساب می‌آید که مبتنی بر یادگیری است. در این روش نوروتراپیست تلاش می‌کند با استفاده از رایانه، امواج مغزی بیمار را تحت تاثیر قرار دهد. او الکترودهایی را به سر بیمار متصل می‌کند و این الکترودها، وضعیت امواج مغزی را روی صفحه نمایشگر رایانه نشان می‌دهد. نصب الکترودها روی سر افراد، نه درد دارد و نه آسیبی به سر وارد می‌کند. الکترودهای نوروفیدبک، صرفا سیگنال‌های مغز را دریافت و ثبت می‌کنند و چیزی را به مغز تحمیل نمی‌کنند. بلکه از طریق فعالیت‌های عادی خود مغز و آموزش خود تنظیمی، سعی در تغییر امواج مغزی و تنظیم مجدد آنها به حالت مناسب دارند. در واقع نوروفیدبک سیستم انتقال یک سویه اطلاعات از مغز به بیرون است و چیزی از بیرون وارد مغز نمی‌شود و فقط علائم و امواج مغزی را ثبت می‌شود.
امواج مغزی، اطلاعات زیادی درباره نحوه احساس و عملکرد افراد، میزان استرس، خلق و خو و به طور کلی تمامی عملکردهای مغز به ما می‌دهند. در طی جلسات نوروفیدبک، نوروتراپیست در هر لحظه به وسیله رصد امواج مغزی، آن چیزی که مغز افراد انجام می‌دهد را با آنچیزی که فرد دوست دارد تا انجام دهد را مقایسه می‌کند.
آیا نوروفیدبک عوارض جانبی دارد؟
در حالیکه بسیاری از افرادی که به وسیله نوروفیدبک تحت معالجه قرار گرفته اند، معتقد هستند که این روش بسیار امن و آرامش بخش است و تاکنون مشکلی در این زمینه نداشته اند، برخی از افراد نیز از بروز یک سری عوارض جانبی نوروفیدبک احساس ناخوشایندی داشتند. البته این عوارض جانبی تقریبا در کلیه موارد پس از قطع درمان بهبود می‌یابند و پایدار نیستند. در بیشتر مطالعات این عوارض به میزان زیر ۵ درصد گزارش شده‌اند. بعضی از عوارض جانبی نوروفیدبک عبارتند از:
اضطراب
این اضطراب می‌تواند به دلیل قرار گرفتن الکترودها بر روی سر فرد باشد. اضطراب می‌تواند در حین درمان هم احساس شود. وقتی درمان شروع می‌شود فرد متوجه می‌شود که اضطرابش بی دلیل بوده است.
اختلال فکری
نوروفیدبک به طور کلی اختلال فکری را کاهش می‌دهد. اما اگر نوروتراپیست مهارت نداشته باشد؛ ممکن است تمرکز کردن برای فرد کمی دشوار باشد.
دندان قروچه
این واکنش به درمان بسیار کم اتفاق می‌افتد؛ اما بعضی از بیماران گزارش کرده اند که پس از درمان دندان‌هایشان مانند زمانیکه در جای سردی هستند، به هم می‌خورد.
نقص شناختی
نوروفیدبک می‌تواند به درمان نقص شناختی کمک کند اما اگر نوروتراپیست حرفه ای نباشد؛ نقص شناختی می‌تواند به عوارض جانبی درمان تبدیل شود.
زوال شخصیتی
ممکن است در جلسات اولیه درمان فرد احساس کند که از ذهن و بدن خود جدا شده است و خود را از بیرون مشاهده می‌کند. این عارضه می‌تواند ناشی از تغییر فعالیت الکتریکی مغز باشد که باعث افزایش آگاهی عمومی بیمار می‌شود. این مشکل در طول درمان برطرف می‌شود.
افسردگی
نوروفیدبک دمانی بسیار موفقیت‌آمیز برای افسردگی است؛ اما در بعضی از موارد، وقتی سرعت امواج کند مغز افزایش می‌یابد؛ ممکن است در بیمارانی که قبلا افسردگی نداشته اند، این احساس ایجاد شود. البته این واکنش هم بیشتر اوقات موقتی است.
سرگیجه
بیماران ممکن است احساس سرگیجه داشتن را در حین یا بعد از جلسه درمان تجربه کنند. این سرگیجه احتمالا در واکنش نسبت به تغییر در الگوهای امواج مغزی اتفاق می‌افتد.
خستگی
مانند هر شکل از فعالیت، نوروفیدبک هم می‌تواند خسته کننده باشد. بخصوص اگر پیش از آمادگی کامل بیمار تمرین‌های زیادی برای آموزش مغز انجام شده باشد. افزایش یا کاهش سرعت امواج مغزی نیز می‌تواند باعث شود برخی از افراد برای مدت کوتاهی احساس خستگی را تجربه کنند.
سردرد
سردرد می‌تواند از طریق امواج با فرکانس بالا یا هدف قرار گرفتن بخش‌های اشتباه برای آموزش مغز ایجاد شود. در برخی از افراد امکان تشدید میگرن هم وجود دارد.
فشار مغز
این واکنش اغلب غیر معمول است، اما گاهی اوقات در بخشی از مغز که تحت آموزش قرار دارد، احساس می‌شود.
کاهش انرژی
برای افراد با انرژی زیاد که برای کاهش بیش فعالی تحت درمان قرار می‌گیرند، به نظر می‌رسد که نوروفیدبک منجر به کمبود انرژی می‌شود. در واقع حسی که انها تجربه می‌کنند، تاثیر مثبت تنظیم فعالیت است.
تنش عضلانی
تنش عضلانی در شرایطی شکل می‌گیرد که درمان به درستی انجام نشود، خصوصا مواقعی که آموزش مغز با فرکانس‌های بالا مانند بتا و گاما تجربه شود.
اضطراب اجتماعی
در بعضی اوقات افرادی که سابقه اضطراب اجتماعی دارند؛ پس از یک جلسه نوروفیدبک احساس اضطراب بیشتری می‌کنند که به مرور زمان از بین می‌رود.
تغییرات صوتی
به نظر می‌رسد که گاهی اوقات بیماران صدایشان تغییر می‌کند؛ این تغییر ممکن است به دلیل افزایش استرس باشد. در این حالت پس از کاهش استرس صدا به حالت قبلی خود برمی‌گردد.
بدتر شدن علائم
درحالیکه نوروفیدبک با افزایش فعالیت الکتریکی به بهبود علائم بیماری کمک می‌کند، این احتمال وجود دارد که این تغییرات باعث بدتر شدن علائم افسردگی، اختلال کم توجهی، اضطراب و سایر شرایط شود.
چه عواملی در ایجاد عوارض جانبی نوروفیدبک نقش دارند؟
• واکنش متفاوت افراد نسبت به نوروفیدبک
هر یک از افراد ممکن است در زمان‌های مختلف، به محرک‌های یکسان، واکنش متفاوت نشان دهند. بنابراین اگر بیمار در جلسه درمان به محرک‌ها عکس العمل منفی نشان داد؛ بهتر است در مورد آن با نوروتراپیست مشورت کند. آنها می‌توانند شرایط درمان را بهبود بخشند. البته بیشتر افراد نسبت به جلسات نوروفیدبک واکنش منفی نشان نمی‌دهند.
• واکنش متفاوت قسمت‌های مختلف مغز نسبت به درمان
بسته به نوع نقشه مغزی افراد، نوروفیدبک مکان های خاصی را در مغز هدف قرار می‌دهد. درمان نوروفیدبک شامل افزایش یا کاهش صدای فرکانس امواج مغزی در این مناطق می‌شود. درمان بخشی از مناطق مغز نسبت به مناطق دیگر چالش برانگیزتر است و ممکن است منجر به عوارض جانبی بیشتری شود.
• تاثیر تغییر فرکانس امواج بر احساسات و عملکرد مغز
وقتی که نوروتراپیست تلاش می‌کند مناطق خاصی از مغز را با افزایش امواج بتا و یا امواج گاما درمان کند، این افزایش ممکن است به طور موقت منجر به پرش افکار، ترس شدیدو یا اضطراب فراگیر شود. از طرف دیگر صدای کم فرکانس ممکن است باعث شود بیمار احساس خستگی کند و در تمرکز کردن با مشکل موجه شود. البته این واکنش‌ها موقتی هستند و با ادامه درمان کاهش می‌یابند.
• نقش بیماری‌های عصبی در ایجاد عوارض جانبی
بهتر است قبل از شروع جلسات نوروفیدبک، افراد درمورد بیماری‌هایی که دارند با نوروتراپیست صحبت کنند. داشتن چند بیماری با هم ممکن است باعث عوارض جانبی شود که همه افراد آن را تجربه نمی‌کنند. نوروفیدبک می‌تواند شرایط افراد را بهبود ببخشد و این مهم است که بروز عوارض جانبی به حداقل برسد..
• عدم مهارت نوروتراپیست در ایجاد عوارض جانبی
مهارت نداشتن نوروتراپیست، استفاده از دستگاه‌های قدیمی و تهیه نکردن نقشه مغزی می‌تواند احتمال ایجاد عوارض جانبی نوروفیدبک را بالا ببرد.
عوارض جانبی نوروفیدبک ممکن است به ندرت رخ دهد؛ ولی برای به حداقل رساندن آن لازم است افراد حتما به مراکز درمانی معتبر نوروفیدبک مراجعه نمایند. وقتی نوروفیدبک به دست متخصصین نوروتراپی و با پیشرفته‌ترین روش‌ها و بروزترین دستگاه‌ها انجام شود؛ افراد این عوارض را خیلی محدود تجربه می‌کنند. مرکز نوروتراپی دارینه، این امکان را فراهم کرده که افراد در فضایی امن و بدون استرس و عوارض جانبی درمان شوند.
نوروتراپیست چه نقشی در تشدید عوارض جانبی نوروفیدبک دارد؟
نکته بسیار مهمی که در ایجاد و یا عدم ایجاد عوارض جانبی نوروفیدبک وجود دارد، انجام این روش درمانی به دست نوروتراپیست‌های متخصص در این زمینه است. درصورتیکه نوروفیدبک توسط افراد غیر متخصص و بی‌تجربه انجام شود، ممکن است عوارض نوروفیدبک بعد از جلسات درمانی فروکش نکند و ادامه دار باشد. مخصوصا هنگام کار با افرادی که دارای شرایط خاصی مانند انواع سردردهای میگرنی، اختلال تشنج و یا اختلال دو قطبی هستند باید جوانب احتیاط به صورت جدی‌تر رعایت شود؛ زیرا ممکن است به جای بهبود علائم، بیماری موقتا تشدید شودو مشکلات جدی برای فرد به وجود آورد.
