اختلال شخصیت مرزی+ علل، علائم و درمان
اختلال شخصیت مرزی یکی از انواع اختلالات شخصیت است که میتواند زندگی شخص را مسقتیم تحت تاثیر قرار دهد و یا زندگی او را مختل کند. افرادی که دارای اختلال شخصیت مرزی هستند، از نظر نحوه تفکر، احساس و ارتباط با دیگران، متفاوت از سایر افراد جامعه هستند. نوعی بیثباتی هیجانی، جنبههای مختلف زندگی این افراد، اعم از روابط بین فردی، عواطف و طرز تفکر فرد نسبت به خود را تحت تاثیر قرار میدهد. افرادی که به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند، احساسات و روابط ناپایداری دارند و اغلب از سمت دیگران طرد میشوند. تصور آنها از خود، اهداف و علایقشان بهطور مکرر تغییر میکند به طوریکه احساس گیجی و عدم اطمینان میکنند. این افراد بسیار حساس هستند و از تنهایی و طرد شدن میترسند و در هنگام عصبانیت، آرام شدن دوباره آنها بسیار مشکل است؛ به همین دلیل رفتارهای تکانشی مانند آسیب زدن به خود و رفتارهای خودکشی از آنها سر میزند. اختلال شخصیت مرزی علل مختلفی دارد: از جمله عوامل محیطی، ژنتیکی و تعامل آنها با هم. از علائم این اختلال میتوان به ترس از طرد شدن، روابط عاطفی ناپایدار، رفتارهای خطرناک، داشتن احساس پوچی و ناامیدی اشاره کرد. اغلب افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی هستند در معرض اختلالات دیگری از جمله اختلالات اضطرابی، افسردگی، سوء مصرف مواد و اختلالات خوردن قرار میگیرند.
اختلال شخصیت مرزی، نه نتها برای خود فرد آزاردهنده است؛ بلکه روی اطرافیان وی هم تاثیر نامطلوب میگذارد. البته این اختلال قابل درمان است و درمانهای موثری وجود دارد که میتواند به افراد کمک کند تا بهبود پیدا کنند.
تعریف اختلال شخصیت مرزی
همه افراد در تفکر، احساس و عملکرد خود، دارای الگوهای ثابت و پایداری هستند که شخصیت آنها را شکل میدهد. یکی از انواع اختلالات روانی که شخصیت در آن دچار مشکل میشود، اختلالات شخصیت است. اختلال شخصیت مرزی، اختلالی است که هویت، احساسات و روابط افراد در آن دچار بیثباتی شده است. افراد مبتلا به این اختلال نمیتوانند با احساسات شدید و نوسانات خلقی خود کنار بیایند و در اکثر اوقات دچار احساس پریشانی و اضطراب هستند. . این افراد در یک لحظه شاد و سرحال، لحظهای دیگر ناراحت و افسرده، لحظه بعد، بدون هیچگونه احساس و در لحظهای دیگر، خشمگین و عصبانی هستند. چرخش سریع احساسات در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، کاملا مشخص است.این افراد توانایی درک احساسات و عواطف خود را ندارند و نمیتوانند متناسب با احساسات خود پاسخ دهند. این افراد از تنهایی میترسند و از شخصیت غیرقابل پیشبینی برخوردار هستند. زنان دو برابر بیشتر از مردان به این اختلال مبتلا هستند.
اختلالات روانی انواع مختلفی دارند و میتوانند سلامت روان ما را تحت تاثیر قرار دهند. اختلالات روانی باعث میشوند رفتار انسان در برابر دیگران و در برخورد با محیط دچار مشکل شود. برای آشنایی بیشتر با این اختلالات و علائم و درمان آنها پیشنهاد میشود مقاله زیر را با دقت بخوانید.
علائم اختلال شخصیت مرزی
افرادی که دچار اختلال شخصیت مرزی میشوند، معمولا علائم یکسانی دارند. این علائم از اوایل دوران نوجوانی شوع میشوند و میتوانند از خفیف تا شدید متغییر باشند. برای اینکه این اختلال برای فرد تشخیص داده شود، باید برای مدت طولانی این علائم در فرد وجود داشته باشند و زمینههای بسیاری از زنگی او را مختل کرده باشند.
مهمترین علائم اختلال شخصیت مرزی عبارتند از:
ترس از تنها ماندن و طرد شدن
همه افراد از تنهایی و طرد شدن بیزار هستند و ناراحت میشوند؛ اما شدت ترس و عصبانیت در افرادی که دارای اختلال شخصیت مرزی هستند، خیلی بیشتر از افراد معمولی است. حتی تصور تنهایی، این افراد را دچار ترس و اضطراب میکند. اگر این افراد از طرف اطرافیان و خانواده خود طرد شوند، به شدت عصبانی و مضطرب میشوند و رفتارهای پرتنشی از خود نشان میدهند که این رفتارها باعث میشود دیگران از فرد دوری کنند.
روابط بین فردی متزلزل
روابط بین فردی، چالشبرانگیزترین بخش زندگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است. این افراد، روابطی ناپایدار و پراز فراز و نشیب با خانواده، اطرافیان و دوستان خود دارند. به عبارتی، دیدگاه صفر تا صدی به زندگی دارند؛ یعنی ممکن است این افراد علاقه شدیدی به یک نفر پیدا کنند و ناگهان از او متنفر شوند و بدترین رفتار را با او داشته باشند. چون این فرد به اندازه کافی در کنار آنها نبوده و به خواستههایشان اهمیت نداده است.
احساس پوچی
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، تصویر درستی از شخصیت خود ندارند و شخصیت خود را هر لحظه متفاوت توصیف میکنند. این افراد برای زندگی شخصی خود در هر زمان یک هدفی را تعیین میکنند و در زمان دیگر آن هدف را تغییر میدهند و چیز دیگری را جایگزین میکنند. این افراد دائما بیارزشی، بیعشقی و پوچی میکنند و توانایی مقابله با این احساس را ندارند؛ در نتیجه ممکن است دائما شغل، دوستان، اهداف و ارزشهای خود را تغییر دهند.
آسیب رساندن به خود
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، برای جلوگیری از طرد شدن و تنها ماندن دست به هر کاری میزنند. آنها ممکن است بدون قصد خودکشی به بدن خود آسیب برسانند. مثلا خودزنی میکنند و یا با روشهای گوناگون اقدام به خودکشی میکنند.
تمایل به تجربه رفتارهای پرخطر
بیشتر افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی تمایل به انجام رفتارهای خطرناک، آنی و هیجانی دارند.آنها زندگی آرام و بیدردرسر را نمیپسندند و انجام رفتارهای هیجانی و ضد قانون، احساس رضایت بیشتری از زندگی به آنها میدهد. رفتارهایی مثل: خرج کردن بیرویه، پرخوری، روابط جنسی خشن، رانندگی کردن خطرناک. انجام این رفتارهای پرخطر در طولانیمدت به فرد و اطرافیانش آسیب میرساند
عدم توانایی کنترل خشم
وقتی برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، مشکل و یا دغدغهای پیش بیاید و آنها احساس کنند شرایط خارج از کنترلشان است، بسیار خشمگین میشوند و نمی توانند عصبانیت خود را کنترل کنند و ممکن است با دیگران درگیر شوند و یا به وسایل خانه آسیب برسانند. آنها با خشونت فیزیکی و حرفهای آزاردهنده خشم خود را بروز میدهند.
تجربه هیجانات بیثبات
بیثباتی هیجانی یکی از علائمی است که افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی دائما آن را تجربه میکنند. این افراد ممکن است در یک لحظه احساس خوشبختی کنند و در لحظه دیگر کاملا احساس درماندگی کنند. این احساسات در اکثر مواقع زودگذرند و فقط چند لحظه طول میکشند.
علل اختلال شخصیت مرزی
در مورد علل ابتلا به اختلال شخصیت مرزی میتوان گفت عوامل ژنتیکی، مغزی و عوامل اکتسابی و تعامل اینها با هم در ایجاد این اختلال نقش دارند. میتوان گفت بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال در دوران کودکی آسیب جدی دیدهاند. از دلایل اصلی و شرایطی که میتواند زمینهساز این اختلال شود، میتوان به این موارد اشاره کرد:
طرد شدن در کودکی
دلبستگی ناایمن
تنبیه کودک
درگیری بین والدین
مشکل در مواد شیمیایی مغز
مشکل در رشد مغز
مشکلات اختلال شخصیت مرزی برای افراد
مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی با مشکلاتی در زندگی خود مواجه هستند که گاها ممکن است زندگی آنها را مختل کند. این افراد به دلیل رفتارهای نامتعارف خود نمیتوانند تحصیلات خود را تکمیل کنند. افراد افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، به دلیل روابط ناپایدار خود مدام مجبور هستند شغل خود را تغییر بدهند. این افراد همچنین در زندگی زناشویی خود دچار اختلافات جدی شده و ممکن است مجبور به طلاق شوند.
اختلالات مرتبط با اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی بهندرت به تنهایی تشخیص داده میشود. اختلالات رایج همراه با این اختلال عبارتند از:
افسردگی
سوء مصرف مواد
اختلالات اضطرابی
اختلال دو قطبی
اختلالات مربوط به خوردن، پرخوری یا بیاشتهایی عصبی
اختلالات شخصیتی دیگر مثل اختلال شخصیت ضد اجتماعی
اعتیاد و سوء مصرف مواد، یک بیماری مزمن و قابل درمان میباشد که در اثر تعامل پیچیده مغز، ژنتیک، محیط و تجربیات شخصی هر فرد شکل میگیرد و سبب میشود که رفتار و عملکرد او تغییر پیدا کند. این بیماری عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار میدهد و سبب مختل شدن کارایی مغز میشود. پس فرد باید به دنبال درمانهایی باشد که بتواند عملکرد مغز را بهبود ببخشد.
درمان اختلال شخصیت مرزی
درمان اختلال شخصیت مرزی با توجه به شدت و میزان پیشروی این اختلال با استفاده از روشهای مختلف و در جلسات متعدد انجام میشود.
روان درمانی
روان درمانگر به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی کمک میکند تا بتوانند افکار و احساسات خود را بهتر کنترل کنند و رفتار و نگرش خود را تغییر دهند. این نوع درمان، زمان زیادی می طلبد و ممکن است دوره درمان یک سال یا بیشتر طول بکشد. از روشهای درمانی شناختی برای درمان این اختلال میتوان درمان رفتاری مبتنی بر گفتگو، روان درمانی مبتنی بر انتقال شخصیت مرزی، روش درمانی مبتنی بر ذهنسازی فرد و طرحواره درمانی مبتنی بر شخصیت مرزی اشاره کرد.گروه درمانینیز میتواند به فرد کمک کند؛ زیرا فرد میآموزد چگونهبا افراد دیگر ارتباط برقرار کند.
دارو درمانی
دارو درمانی یکی دیگر از روشهای درمان اختلال شخصیت مرزی است. این روش برای افرادی که بیماری آنها خیلی شدید و حاد است، برای مدت کوتاهی استفاده میشود تا علائم شدید تا حدی کاهش یابند. این داروها شامل داروهایی برای جلوگیری از افسردگی، داروهای ضد جنون و ضد افسردگی و داروهایی که خلق افراد را تثبیت میکنند، میشوند. در برخی موارد، اختلال به حدی پیش رفته است که فرد مبتلا، قصد آسیب رساندن به خود و خودکشی دارد؛ در این مرحله بهتر است فرد در مراکز رواندرمانی بستری شود.
نوروفیدبک
نوروفیدبک روشی است که بر امواج مغزی حاصل از عملکرد مغز به طور مستقیم متمرکز میشود. در این روش، تغییراتی که در سطح رفتار به وجود میآید، مستقیما نتیجه تغییر در عملکرد مغزی است. نقشههای مغزی افراد مبتلا به شخصیت مرزی نشان میدهد که بعضی از قسمتهای مغز این افراد کارکرد غیرطبیعی دارند. بنابراین افراد با مشاهده ناهنجاری امواج مغزی خود میآموزند که چگونه رفتارخود را اصلاح کنند و به زندگی عادی برگردند.
اکثر بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، به دلیل طولانی بودن روند درمان رواندرمانی، دوره درمانی را رها میکنند و یا مقاومت زیادی در استفاده از درمانهای دارویی از خود نشان میدهند. بنابراین باید به دنبال یک روش درمانی جدید باشند که اثربخشی بالا و عوارض جانبی کمی داشته باشد. یکی از بهترین و مناسبترین درمانها در زمینه درمان اختلالات خلقی، نوروفیدبک است.